Sigaranın akciğer kanseri ile ilişkisini gösteren ilk yayınlar 1950’li yılların başında yayınlanmıştır. Amerikan Sağlık Bakanlığı’nın sigaranın zararları ile ilgili ilk raporunun yayınlanmasının üzerinden ise 50 yıl geçti. Bu süre içinde yapılan çalışmalar sonucu ABD’de sigara içme oranları yüzde 43’lerden, yüzde 18’lere düşmesine karşın geçtiğimiz yüzyılda dünyada yaklaşık 100 milyon kişi sigaraya bağlı nedenlerle yaşamını yitirdi. Ancak içme oranları bu şekilde devam ederse bulunduğumuz yüzyılda sigaraya bağlı yaklaşık 1 milyar ölüm bekleniyor! Ülkemizde ise özellikle 1996 yılında yürürlüğe giren yasa ile birlikte sigara karşıtı mücadele hız kazanmış olsa da; halen yaklaşık her 3 kişiden biri sigara içiyor ve her yıl 100 binden fazla insanımız sigaraya kurban veriliyor.
Sigara bulaşıcı olmayan hastalıklar için en büyük risk faktörüdür. Dünya Sağlık Örgütü, ülkelere 2025 yılına kadar bulaşıcı olmayan hastalıklara bağlı ölümleri dörtte bir ve sigara içme oranını da üçte bir oranında azaltma konusunda mücadele çağrısında bulundu. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tunçalp Demir, “Sigara bu hastalıkların büyük kısmında önemli bir risk faktörü olduğu için bu mücadelede en önemli adımın, yaygın sigara bırakma mücadelesi olması gerekiyor yorumunda bulundu. 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü’nde hem kendimize hem de sevdiklerimize bir iyilik yapalım ve sigarayı bırakalım” şeklinde konuşuyor.
Sevdiklerinizle birlikte daha uzun ve dolu dolu yaşamak için…
Yapılan araştırmalara göre, sigara ortalama yaşam süresini 10 yıl azaltıyor. Prof. Dr. Tunçalp Demir, “Yaşamınızı uzatacak en önemli etkenin sigara içmemek, içiyorsak da sigarayı bırakmak olduğunu bilmeliyiz. Sigarayı ne kadar erken bırakırsak, yaşam süremizin o kadar çok uzayacağını da unutmayalım” diyerek sigara içen herkese çağrıda bulunuyor
Neden bırakamıyorsunuz?
Sigaranın bağımlılık yapan bir madde olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Tunçalp Demir, “Sigaranın bağımlılık yapıcı etkisinden sorumlu olan nikotindir. Düzenli alımda keyif verici etkisi de olan nikotin, alınmadığında yani sigara bırakıldığında ‘yoksunluk belirtileri’ne yol açar. Bu yoksunluk belirtileri ise şiddetli sigara içme arzusu, sinirlilik, huzursuzluk, gerginlik, kendini mutsuz hissetmek, konsantrasyonda azalma, iştah artışıdır. Bunlar sigarayı bırakmayı zorlaştıran en önemli etkenlerdir” diyerek sigarayı bırakmak için tıbbi destek almanın önemine işaret ediyor. Sigarayı bırakmak isteyenlerin bırakamama nedenleri üzerinde durarak bu konuda kararlı olanlara bir yol haritası çiziyor:
Nasıl bırakacaksınız?
“Sigarayı bırakmak zordur ama imkansız değildir. Kendi kendinize bırakmayı denediğinizde zorlanıyorsanız, bir hekime danışarak etkinliği kanıtlanmış tıbbi tedavi yöntemlerinden yararlanabilirsiniz.”
Sigarayı Bırakmada 3 adım…
- Doktorunuza danışın: Sigara bırakma ile ilgili öneriler almak için hekiminze danışın.
- Bırakma günü belirleyin
- Sigara bırakma tedavilerinden yararlanın: Doktorunuzun önereceği sigara bırakma tedavileri özellikle yoksunluk belirtilerini azaltarak sigarayı bırakmanıza yardımcı olabilir ve bırakma sürecini kolaylaştırabilir.
Vazgeçmeyin…
Prof. Dr. Tunçalp Demir “Sigarayı bırakarak bir bağımlılıktan kurtulmuş olursunuz. Bu sürece dair şüpheleriniz olabilir ancak yılmayın, aynı kararlılık ile devam edin. Her deneme bırakmaya giden yoldaki bir adımdır. Bir sigara yakmak istediğinizde sigara bırakma nedeninizi hatırlayın, çocuklarınızı, sevdiklerinizi, bırakma nedenlerinizi, ya da sigarasız hayatın keyifli yönlerini hatırlayın. Evet, bugün kendimiz için iyi bir şey yapalım ve sigarayı bırakalım” şeklinde konuşuyor.
Sigarasız hayat size neler kazandıracak?
- Başta 40’tan fazla ölümcül hastalık riskiniz azalır, sevdiklerinizle daha uzun ve sağlıklı yaşarsınız.
- Sigaraya harcayacağınız parayı ailenize harcarsınız.
- Kendinize güveniniz artar.
- Eviniz, kıyafetleriniz, nefesiniz kötü kokmaz.
- Çocuklarınıza, çevrenize iyi bir örnek olursunuz.
Her yıl sigaradan ölen 6 milyon kişinin 600 bini pasif içici
Akciğer kanserlerinin birincil nedeni sigaradır ve içmeyenlere göre 20 kat daha fazladır
Sigarayı bırakınca 5 yılda kanser riskiniz %50 azalıyor
Ülkemizde de sigara içmek yaygın bir alışkanlık ve önemli bir halk sağlığı sorunu. Türkiye'deki erişkin nüfusun yaklaşık yarısı sigara içiyor. Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında sigara tüketiminde 3’üncü, dünya ülkeleri arasında 7’nci sırada yer alıyor. Türkiye’de 2020 yıllarında kanser vakalarının yüzde 24 artış göstereceği tahmin ediliyor. Bu nedenle sigara karşıtı mücadelenin önemi her geçen gün artıyor.
Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği’nden Uzm. Dr. Seyhan Dülger 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü vesilesiyle, sigara kullanımı, halk sağlığı açısından ciddi sonuçları olan küresel bir sorun olduğunu hatırlattı.
Sigaranın her yıl dünyada yaklaşık 6 milyon insanın beklenenden önce ölümüne yol açtığını söyleyen Uzm. Dr. Seyhan Dülger, bu ölümlerin yaklaşık 600 bininin pasif sigara içiciliğine bağlı olduğunu söyledi. “Bugün başlıca tetikleyicisi sigara kullanımı olan kanserden ölen kişi sayısı yılda 7 milyon, yeni vaka sayısı 11 milyondur. 25 milyon insan ise kanserle yaşamaktadır. Eğer bu konuda yeterli önlemler alınmazsa 2030 yılında sigaranın 8 milyon insanı öldüreceği ve bu ölümlerin yüzde 80’inin düşük ve orta gelirli ülkelerde olacağı tahmin edilmektedir” dedi.
Hastalıklardan ölüm riski içmeyenlere göre 40 kat fazla
Sigara tüketiminin ve sigara dumanına maruz kalmanın; ölümlere, hastalıklara ve sakatlıklara neden olduğunu vurgulayan Uzm. Dr. Seyhan Dülger yüksek düzeyde bağımlılık yapan tütün ürünlerinin farmakolojik olarak aktif, zehirli ve kanserojen olduğu bilimsel bir gerçek olduğunu ifade etti. Akciğer kanserlerinin birincil nedeninin sigara olduğunu belirtti. “Sigara içenlerdeki akciğer kanseri riski içmeyenlere göre 20 kat daha fazladır. Pasif içicilerin ise içmeyenlere göre riski 1,2 kat daha fazladır. Akciğer kanserinin yanı sıra, larinks, pankreas, böbrek, mesane, özefagus ve ağız içi kanserlerinde de çok önemli rol oynamaktadır. Sigara içenlerde mesane kanseri riski 3-5 kat, özefagus kanseri riski 10 kat, larinks kanseri riski 16 kat artmaktadır. Sigara KOAH’ın en önemli sebebidir. Bu hastalıklardan ölüm riski içmeyenlere göre 40 kat fazladır. Sigara kalp krizi riskini 10 kat artırır. Kan dolaşımı ve damar yapısını bozduğundan felç ve beyin damar hastalıkları riski artar. Bacaklarda gangrene sebep olur. Sigara içen kadınlarda düşük yapma, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma, kısırlık, doğum kontrol hapı kullananlarda kalp krizi ve akciğer embolisi riski artar. Erkeklerde kısırlık ve iktidarsızlığa neden olur. Ülser riski artar, iyileşme gecikir. Ciltte kuruma, erken yaşlanma meydana gelir. Sedef hastalığının ortaya çıkması kolaylaşır. Gözde katarakt oluşumu, makula dejenerasyonu riski artar. Kemik erimesi sigara içenlerde daha çabuk olur” diyerek artan hastalık riskine vurgu yaptı.
Çocuklar için büyük tehlike
Her yıl sigara içmediği halde pasif sigara içiciliği nedeniyle hayatını kaybeden kişi sayısının 1 milyon olduğunu ifade eden Uzm. Dr. Seyhan Dülger “Sigara özellikle bebek ve çocukları çok olumsuz etkilemektedir. Sigara dumanı, pasif içici durumundaki çocuklar için büyük sağlık sorunlarını beraberinde getirir. Yapılan araştırmalar, çok az sigara dumanına maruz kalan bebek ve çocukların bile bundan son derece olumsuz etkilendiğini gösteriyor” dedi.
“Ülkemizde çocuklar ortalama 13-15 yaşlarında sigara ile tanışıyorlar. Sigara içmeyi deneyen her 3 çocuktan 1’i de bağımlı oluyor. Ailelerin sosyoekonomik ve eğitim düzeyleri düştükçe gençler arasında sigara kullanımı yükseliyor. Ailede sigara kullanan bir birey olması gencin sigara ile tanışmasına neden oluyor. Ebeveynin sigara kullanması gencin sigara kullanma riskini iki kat artırıyor. Aile desteğinin yetersizliği, aile ile yetersiz ilişki sigara kullanmayı artırıyor. En yakın arkadaşın sigara kullanması ya da arkadaş grubunda sigara kullanılması gencin sigara ile tanışmasına neden oluyor. Gençler sigaraya en çok yakın arkadaşlarının sigara ikramı ve ısrarları ile başlıyor. En iyi arkadaşının sigara kullanması, gencin sigara içme riskini 3-4 kat artırıyor. Ülkemizdeki yapılan araştırmalarda pek çok genç ‘arkadaş etkisi’ nedeniyle sigara içmeye başladıklarını belirtiyorlar” diyerek gençlerin arkadaşlar arasında kendine yer bulma isteğinin de sigaraya başlamaya neden olabildiğini vurguladı.
Koku alma ve cinsel yaşam da olumsuz etkileniyor
Sigara içenlerde koku ve tat duyuları da bozuluyor. Sigara yalnızca insan ömrünü kısaltmıyor, yaşanan yılların da kalitesini olumsuz yönde etkiliyor. Uzm. Dr. Seyhan Dülger geçtiğimiz yıllarda Yunanistan’da yapılan bir çalışmada sigara içenlerin koku testi sonuçlarının, içmeyenlere göre anlamlı olarak düşük bulunduğunu ifade etti. “2013’te İtalya’da yapılan bir çalışmada ise genç erkeklerde koku testi eşik değeri ile cinsel istek arasındaki birlikteliğe dikkat çekilmişti. Biz de hastanemiz Kulak Burun Boğaz ve Üroloji Klinikleri ile birlikte hastalarımızın sigara içerken ve bıraktıktan sonraki koku duyuları ve cinsel disfonksiyonlarını değerlendirerek halen bir çalışma yürütmekteyiz” diye konuştu.
Sigarayı Bırakma Polikliniği'nde neler yapılıyor?
“Sigaranın zararlarının farkına varıp bu bağımlılıktan kurtulmak istedikten sonra sigarayı bırakmak hiç de zor olmayacaktır. Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sigara Bırakma Polikliniği olarak sigarayı bırakmak isteyen kişilere yardımcı olmaktayız. Hem davranışsal terapi ve manevi destek hem de gerekli olursa kullanacağımız ilaçlar ile bu süreci birlikte geçirebiliriz. Polikliniğimizde 2013 yılında 1900 kişiye hizmet verdik. Günde 17 hastayı polikliniğimizde kabul edebiliyoruz. Hastalarımızın büyük çoğunluğu 1-2 hafta içinde sigarayı bırakabiliyor. Ancak bazen bunu devam ettirmede sorunlar ortaya çıkabiliyor. Nüksler olsa da ümitsizliğe kapılmamak ve ısrarla sigarayı bırakmayı denemek çoğunlukla başarıyı getiriyor. Bunun için sigarayı bırakan hastalarımızla en az bir yılı birlikte geçiriyoruz. Hastalarımız sigarayı bıraktıktan sonra 24 saat içinde hava yolları ve akciğerleri kendini temizlemeye, koku ve tat duyuları yerine gelmeye başlıyor. 1 yılda kalp krizi riski yarıya iniyor. 5 yılda kanser riski %50 azalıyor” diyen Uzm. Dr. Seyhan Dülger sigarayı bırakmak için yapılabilecekleri şöyle sıralıyor:
Sigarayı bırakmaya hazır olun: Kesin bir bırakma zamanı belirleyin. Sigara içilen ortamlardan uzak durun. Sigarayı bırakma girişimlerinizi hatırlayın, böylece nelerin işe yaradığını, nelerin boş girişimler olduğunu gözden geçirin.
Çevrenizden yardım ve destek isteyin: Çevrenize sigarayı bırakmak istediğinizi ve size bu konuda yardımcı olmalarını rica edin. Çevrenizde sigara içilmemesine dikkat edilmesini isteyin.
Yeni davranışlar geliştirin: Dikkatinizi sigara içme isteğinden başka konulara çekmeye çalışın. İlk defa sigarayı bırakıyor iseniz günlük rutin davranışlarınızı değiştirin, işe, okula başka yollardan gidin, yaptığınız rutin işleri başka şekillerde yapmaya çalışın. Bol su veya kilo aldırmayan başka sıvılar için.
Doktora başvurun: Doktorunuzun önerdiği destek niteliğindeki ilaçları kullanabilirsiniz. Ancak ilaçları kendi başınıza karar verip almayın.
Risklere dikkat edin: Kendinizi, sigara içmeyi bırakmanın zorluklarına ve kimi zaman da yeniden başlama riskine karşı hazırlayın.
